De overige dagen van de eerste week

Maandag zeer vroeg, zittend in de lage zon als schakel tussen hemel en aarde, lees ik “Ochtend in Jenin” van Susan Abulhawa, zeer toepasselijk want het gaat over het eenvoudige leven van een Palestijnse familie, die leeft van hun olijfbomen. De familieband wordt prachtig omschreven tijdens alledaagse gebeurtenissen, zoals het ontbijt in het veld bereid door teta (grootmoeder). Het groene veld waar ik zelf zit, biedt een prachtig uitzicht over de besneeuwde bergtoppen van Oost-Tajikistan en doet me denken aan Noord-Oost Israël in de Golanhoogte waar ik zowat veertig jaar geleden was als vrijwilliger, werkend in de katoenvelden.
Genoeg gemijmer, want de realiteit drong zich onverwacht aan me op. Bij het ontbijt, met ditmaal warme bambix-achtige pap, kwamen meerdere vrouwen luid roepend binnenstormen, wenkend naar mij. Je denkt dan er ligt iemand met een hartaanval of epilepsie niet meer helder te zijn, het eerste was anders, maar het laatste klopte:
- een dame stond zeer hard gierend, grauw gezicht naar haar hals te wijzen: - geruststellen, observeren, nadenken en vragen naar verslikking, nee, nee niet gegeten, bronchospasme mompelde ze, waardoor ik ter plekke de ingeving kreeg haar enkele harde slagen op de rug te geven: - stress-spasme of “gewoon” hyperventilatie weg, de dame werd gelijk rustiger en barstte in huilen uit… hoe anders is ontspanningstraining binnen de fysiotherapie, maar ja het waarom is voor mij rond dit gebeuren onbelangrijk, het is het resultaat dat telt.
Een jongen van achttien met zéér hevige en snel optredende reflexmatige spasmen over zijn totale lichaam, knarsetandend en met een fors ontwikkelde nek en romp, lag op de grond in de oefenzaal even later de kinderen “rustig” te bekijken en kwam met de net verstaanbare vraag, kan dit met mij niet anders… nou, dan val je wel even stil. Overigens had hij de lachers op zijn hand en leed er zo te zien niet constant onder. Alle opgedane ervaring binnen de revalidatie qua passief bewegen, rollen etc. hielpen niet, met hem moet ik naar Nazira, want de jongen was vóór de behandeling in dit centrum nog nooit gezien door een arts en gebruikte dus ook geen medicijnen in dit toch wel medicijn-minnende land.
Iedereen wil naast adviezen een oefening, het is in hun beleving belangrijk dat er zelf gewerkt wordt, ondanks het frequente medicijngebruik, een prima opstelling; de oefening ook al is het er maar één, die je dus als westerling niet moet vergeten! Een kind van net drie met spina-bifida, met als gevolg een totale verlamming vanaf de navel na een operatieve ingreep (zo’n ingreep is in dit land absoluut niet goed uit te voeren), kroop met slepende beentjes razend snel over de vloer. Een blij en tevreden kind met een leuke en bezorgde vader, die de onvermijdelijke vraag stelde: - kan mijn dochtertje ooit weer lopen. Ik heb hier geleerd, wetend dat dit op zo’n jonge leeftijd moeilijk zal gaan, dat je het dan m.i. moet gaan hebben over de interactie met andere kinderen, over de vrolijkheid en het sterke karakter van het kind èn de mogelijkheid om buiten te spelen met behulp van een zeer klein rolstoeltje en dat we, als ze iets groter is, wel kunnen gaan kijken om te lopen met achterbeenbeugels en een posterior walker (een soort rollator). Dit werd begrepen/geaccepteerd en via de directrice alhier, die relativ bleek te zijn van dit meisje, kan er wellicht een rolstoeltje gekocht en verscheept worden vanuit Nederland. Een beladen gesprek, maar mooi te zien dat de vader naderhand blij door de gangen liep.

Geloof me, iedereen lijkt me de zogenaamde alleskunner te vinden, maar ik herhaal vanuit een eerder geschreven verhaal: - voor mij is in het land der blinden nooit één oog koning. Als ik het niet weet, zeg ik het, ook al blijft er daardoor de twijfel bij de ouder.

Het is inmiddels een uur na de officiële werktijd met de kids en het bijna voltallige personeel is in de boomgaard de grote klei-achtige grond aan het klein slaan om het toegankelijker te maken voor sproeiwater en daarna uien-, tomaten- en wortelzaad te strooien; echt als een solidaire groep, waarbij de dames harder werken dan de kerels, behalve een jonge assistent-fysio, die zich waarschijnlijk uitslooft voor de ladies! Na wat foto’s gemaakt te hebben, komen ze geleidelijk bij me onder een boom zitten en verbazen zich over die man uit Kolandia met inmiddels wat kennis over de koran opgedaan uit boven voornoemd boek…

De volgende dag, mijn vijfde werkdag, begon met een tiental kinderen, waarvan een meisje van tien jaar met een onbekende neuro-musculaire (zenuw-spier) ziekte, mij het meest bijbleef. Zéér dunne armpjes, beentjes en een fragiele hals; op haar rug liggend op de grond met een vreemde stand van haar extreem gespreide beentjes, bewoog zij traag en “kruipend” met haar vingers over het tapijt, omdat ze haar armpjes niet kon optillen om naar een balletje te reiken. Ondersteund kon zij nèt zitten met een frisse blik en uitdagend kijkend wie met haar ging oefenen, uiteraard de eerder genoemde ergo-dame, Farzonna. Het was triest om te zien en een ieder had maximale attentie voor haar, waarschijnlijk omdat men intuïtief wist hoe dit zou aflopen, immers haar zusje met dezelfde ziekte was overleden toen ze vijf was. Een kleine team-meeting snel georganiseerd tussen de middag, maakte ons duidelijk dat “Kwaliteit van Leven” ons doel zou worden en de taken van elk teamlid daartoe maar gelijk afgesproken. Na een stilte als een soort respect, was iedereen opgelucht over deze helderheid.

Plannen is niet altijd nodig, spontaniteit en improvisatie mits niet ontaardend in chaos, is veel natuurlijker en leidt tot prachtige leermomenten. Nazira vroeg mij namelijk tijdens de snelle lunch of ik een training aan een grote groep vrouwen (Social Workers) waaronder haar directrice, wilde geven; het onderwerp was Communication in algemene zin en Stroke (half-zijdige verlamming) in het bijzonder. Nu had ik een powerpoint over Stroke gemaakt, maar niet over Communication, dus moest ik al improviserend veel gaan vertellen over Talking and Understanding, aan de reacties en vragen te merken vond men het een leerzame “les”, doorspekt met praktische momenten om weer even anders actief te zijn dan alleen maar met woorden; overigens kwamen non-verbale communicatie en lichaamstaal ook aan bod.
Nazira was erg enthousiast en nodigde me direct uit om morgen weer zo’n groep te ontvangen met denk ik, hetzelfde onderwerp. Volgende week gaan we als we toestemming krijgen naar het Noorden vliegen om er enkele dagen te werken met gelijk gestemden als uit ons centrum (een soort zuster rehab centre).
De dag afgesloten met een bezoek aan het internaat en hun timmermans werkplaats; de kinderen in het internaat waren uitgelaten en lieten trots werkjes zien, je merkte dat de kinderen weinig bezoek kregen, wat ook beaamd werd door de verzorgers. Nazira vond het een gevangenis, waar snel iets aan gedaan moet worden, internaten horen niet, vinden wij beide. Maar zeer arme mensen hebben soms geen alternatief, men is sinds enkele jaren rustig bezig om te werken aan andere vormen, zoals sociale ondersteuning en het geven van gezond af te halen voedsel. De timmerman is een persoon met veel kennis, aandacht en affectie; hij werkt als vrijwilliger en laat zich gering betalen door ouders die van buiten komen, hierdoor kan hij materialen kopen. Meegebracht schuim, lijm en wat gereedschap ga ik hem vrijdag cadeau geven als hij op de training komt (als een gebaar vanuit Kolandia), hij is het meer dan waard…

Inmiddels woensdag de 15e, de nieuwe groep bleek de groep van gister te zijn, Prevention werd het onderwerp en aan de hand van mijn powerpoint over CP en Joke’s demonstratie pop kon ik, na Nazira’s inleiding in het Russisch, enkele beeldende verhalen vertellen over hoe aanpak anders had gekund om erger te voorkomen; je put dan uit je opgedane praktijkervaringen, je creativiteit en je interactie met de groep. Ik moest de tweede helft samenwerken met een oudere Russin, die 10 woorden Engels sprak, want Nazira moest weer eens naar het ministerie of Health. Och, alles went en is leuk, juist omdat het onverwacht gebeurt.
Je denkt dan rond twaalven te kunnen gaan lunchen, maar er is een echtpaar met een kindje die al uren zitten te wachten en van heel ver komen: mijn vierde kind met spina bifida, waar ik inmiddels (en ook door geringe ervaringen in Nederland) al wat vanaf weet. Het werd een erg leuke en nuttige ontmoeting met een lief en clever meisje dat graag en veel bewoog, nog nèt niet kroop, maar dit zeker ging doen.
’s Middags helaas me moeten bezig houden met onze flat die nog steeds geregeld moet worden qua financiën; Unicef die het gaat betalen houdt waarschijnlijk nog meer van administratie (of hebben nog meer managers) dan in ons centrum. De groep therapeuten/leraren waren weer in de tuin bezig of de Lexus van de directrice aan het schoonmaken, tja glimlachen en doorlopen bij dit laatste. Er zijn veel personeelsleden die een dubbeltaak hebben, onze ergotherapeute dient b.v. ook het eten op aan de ouders/kinderen en onze zwembad juffrouw maakt de gangen/toiletten schoon, het zwembad is overigens nog steeds ongebruikt en alweer gevuld met water. Momenteel een donderend, flitsend onweer met straks slagregen, prima voor de net aangelegde “bedden” in de tuin!