De eerste drie dagen

Het is me wat, volunteer, blonde man en “alleskunner”. Aankomst in Dushanbe zoals altijd chaotisch met duwende en jachtige mensen, het is waarschijnlijk cultuur en ik lijk eraan gewend geraakt. Buiten drommen taxi-chauffeurs, roepend om een ritje. Mijn man met bordje MIENT stond er niet bij, waardoor ik alle borden, in veelal geschreven Tadjiek, langs moest gaan om te vragen of ze Mient kenden (ik zie mijn collega’s op De Hoogstraat al glimlachen). Bij toeval hoorde mijn chauffeur dat (stond nogal achteraan): – een vriendelijke Rus zonder enige Engelse kennis en maar naar Chorbog vragend, waar ik inderdaad heen moest. Na een kamikaze-rit door donker Dushanbe, kreeg in het revalidatie centrum een prima kamer en keuken met uitzicht op besneeuwde bergtoppen.
Prima (kort) geslapen en me op moeten frissen met flessenwater, er zat namelijk geen water in de leidingen. Nazira, de kinderarts met de nodige fysiotherapie-trainingen in Engeland, die ik als eerste zag, omhelsde me en dat voor een moslima, zal het vaderlijke grijze wel zijn... Ontbijt klaargemaakt door Khurshed, hij is haast mijn persoonlijke butler, onnodig maar wel erg leuk en samen met de verdere hartelijke verwelkomingen ook wel ontroerend.

Gelijk aan de bak met Nazira en haar vier assistenten (twee dames en twee heren, allen rond de 30), vijf kids gezien waar ik gelukkig door Joke’s, soms onbedoelde trainingen en bedoelde verslagen, meer mee kon dan vorig jaar. Ga volgende week lekker gipsen voor een nachtspalk bij een voetje dat te veel in spitsstand staat; een kind met spina bifida (soort complexe dwarslesie) controleren op de pasvorm van haar rompcorsetje; een kind met Klippel Feil licht mobiliseren van de schouders en activiteiten thuis laten doen –> moeder helpen bij de afwas en vooral het wegzetten van hoger geplaatste dingen; een tamelijk lui, te dik en verwend jochie van 12 jaar met cerebral palsy (CP) lekker stimulatief aangepakt, hij werd door iedereen geholpen bij het gaan zitten/staan, terwijl meneer veel zelf kan... en tot slot een jochie van 5, ook CP zittend in een houten en te groot stoeltje, waardoor ik morgen iets ga hermodelleren/freubelen met meegebracht schuim.

Kortom ik ben zeer op mijn plek en neem gelijk al het initiatief om een groepstraininkje te organiseren met de muziektherapeut en vijf andere locals. Het zwembadje is speciaal voor mij gevuld, dus ik wordt geacht erin te gaan met kids die we nog daarvoor moeten uitzoeken; ze moeten niet incontinent zijn, want chlorering kennen ze hier niet. Alleen spastische kinderen die het m.i. leuk vinden en zullen ontspannen zoek ik daarvoor uit, een gokje want ik heb alleen ervaring met reumapatiënten in het water.
Sharofiddin, een vriend van Jeanet en mij en tevens onze vertaler is er de hele middag bij geweest, wat ook erg nodig was, want Nazira had meetings, o.a. over ons appartement in het centrum van Dushanbe. Hij voelde alles goed aan en had tevens een leuk contact met de kids. Vanavond met hem naar Segafredo geweest, een Italiaanse koffietent annex restaurant waar je bacterievrij kunt eten en lekker kunt WiFi-en. Als mannen onder elkaar goed zitten praten; daarna met een taxi met eerst 5 ietwat opgeschoten jongens, opgevolgd door 4 dames/moeders met kids naar een busstation en overgestapt op een busje met 16 mensen erin!! Bij het centrum aangekomen nergens een bewaker te bekennen die me open kon doen, teruggelopen en met bewaker nummer twee thee gedronken en de zaak opgelost door relaxt te blijven en het tempo/de zeden iets over te nemen....
Morgen een drukke en lange dag met ‘s ochtends intakes met Nazira (alle 60 kids nemen we opnieuw door) en behandelingen met de ergotherapeute en ‘s middags de eerste training aan 20 mensen, veelal uit het centrum.

Mijn tweede dag was prima, intensief en zeer waardevol. Vanochtend lekker koud moeten douchen, kreeg nl koud water uit een niet werkende boiler. Het ontbijt bestond uit warme rijstepap, speciaal voor mij klaar gemaakt door Khurshed, iedereen kent mij al merk ik, Nazira heeft uiteraard al het nodige enthousiaste voorwerk gedaan. Daarna het leslokaal in orde gemaakt, hand-outs laten printen, beamer geprobeerd en stoelen klaar gezet, dit alles moet je zelf doen heb ik inmiddels geleerd in dit land.
Vervolgens naar een van de drie oefenzalen en aldaar met vier locals, Nazira en Sharofiddin in sneltreinvaart zes kinderen gezien te beginnen met een baby van een jaar, cerebral palsy met een slechte hoofdbalans. Puttend uit de leerstof van Joke en studie uit “Disabled Village Children” en andere boeken kon ik intuïtief/improviserend aan de gang gaan, wat redelijk ging. Ik nam mij ter plekke voor om vooral heel aandachtig naar het kind te zijn, niet te veel te praten en goed in mijn basis te blijven... ik merk dan dat ik veel aan kan met toch wel onbekende situaties. Nazira zat voortdurend te filmen, daardoor werd zij rustiger qua verbale input, wat wel zo goed voor het kind bleek. Met een lokale ergotherapeute die het kind uitlokte en ik zorgend voor een goed gesteund rompje èn een centrale goede hoofdpositie met minimale facilitatie, gaf als resultaat dat er een lichte verbetering optrad, dus allen tevreden en ik in verwondering... Deze ergotherapeute heeft alleen kennis gekregen door toedoen van Nazira en doordat ze zelf een CP kind heeft, dubbel gemotiveerd dus. Een kei van een therapeute met zeer goede observaties, intuïtieve reacties en goed gekozen therapie.

Tijdens de training nam ik haar vaak als voorbeeld, waarop zij weer goede aanvullende feedback gaf. De training was een succes, de sfeer na een half uurtje lekker open. Er kwamen steeds meer vragen en onderlinge discussies, vooral over voorlichting aan de ouders en hoe de ouders te betrekken in zelf aan de gang gaan met hun kind. Teamoverleg kennen ze niet, maar wel het nut ervan uitgelegd, überhaupt wat is team-samenwerking en wat weten disciplineleden van elkaars werk; hierdoor ontstond er helemaal een fijne en zinvolle discussie met de nodige hilariteit. Een onderdirecteur van het internaat naast ons gebouw maakte de uitdagende opmerking dat ik toch wel een echte westerling was, want ik had mijn naam niet zelf gezegd (Nazira bij haar introductie uiteraard wel), waarop ik later onverwacht op hem afliep, hem de hand schudde, mijn naam zei en hij zich lachend ook maar voorstelde. Hij had overigens zeer goede opmerkingen en vroeg of ik toch vooral aandacht wilde geven aan contràktoera is Tadjiek en betekent spierverkorting en dat hij nog meer wilde oefenen, uiteraard doe ik dat voor u, beaamde ik, hij strálend en tevreden. Alles liep vreselijk uit en ik kwam amper aan CP toe, waarop ik beloofde dit morgen uitgebreid te zullen doen. Wat is lesgeven toch leuk!!


De tweede training was nog enerverender dan de eerste, om 9.00 starten betekent in dit land toch echt ruim een half uur later, daarom maar begonnen met zeven dameskoppels te laten lopen, hands-on, non-verbaal, elkaar leiden en volgen, dit geeft altijd eerst het nodige ongemak, maar al snel veel gelach en herkenning; de vertaalslag naar kinderen met CP was voor de talloze aanwezige moeders met een gehandicapt kind makkelijk te maken… Er ontstond zeer veel leerzame interactie, dit werd nog eens versterkt door mijn nieuwe vertaalster, een Russische jongedame, die veel leservaring had als trainster voor “Social workers” en vloeiend Engels en zeer snel Russisch sprak! Een slimme, snelle en goed observerende dame die mij prima aanvulde, het zelfs soms even overnam, een perfecte samnewerking. Ik hoop dat ze de volgende vier trainingsdagen ook komt, waarschijnlijk wel, want ze vroeg mij of de staf van haar Baby-home ook mocht komen; als Nazira toestemming geeft, ga ik dit groepje apart lesgeven voorafgaande aan de eigenlijke training a.s. vrijdag (als een soort inhaalslag).
Een timmerman in het internaat naast ons gebouw bracht veel casuïstiek in, zóveel dat ik hem voorstelde het hier apart met hem over te gaan hebben, wat hij erg graag wilde. De emoties van twee dames laaiden hoog op toen ik inbracht dat Ragmon, de president, een verordening op de televisie had uitgebracht, waarin hij zei dat neven en nichten niet meer met elkaar mochten trouwen… de vraag aan mij dus: klopt het dat je dan een grotere kans hebt op het krijgen van een gehandicapt kind: takt, zorgvuldig gekozen woorden en niet meer vertellen dan je echt weet is dan mijn credo.
Mijn tijdsschema kwam wederom in gevaar, maar ja, tijd is in dit land niet zo wezenlijk als bij ons en discussiëren doet men graag, dus gewoon: go with the flow… en improviseer het slotverhaal: een anekdote van een fragiele opa die goed bedoeld een vreselijke totempaal als stavoorziening had gemaakt waar zijn kleinkind werkelijk aan vastgebonden/ingesnoerd was, alles omwille van het advies van een westerling. Diplomatiek een ander voorstel gedaan en hem de hemel in geprezen vanwege een wèl goed gemaakt houten stoeltje, hij gelukkig toen ik dat vertelde en als hij wodka had mogen drinken, was dat ter plekke in de tuin met mij gebeurd. Let wel: de laatste conversatie ging in het Russisch/Nederlands over en weer.

Ik kreeg net een “warme” maaltijd, bereid door de nachtwaker, ondersteund door wederom Khurshed en nog drie mannen, onderwijl wat Tadjiekse woorden opgeschreven, dit tot grote pret van de heren. De maaltijd bestond uit zeer veel eieren, dito knakworstjes, pickels, een grote schaal rode worst, zelf gebakken brood en sloten thee. Men weet dat ik vegetariër ben (alleen in Tajikistan hoor), maar worst valt daar hun inziens niet onder, dus dan ga je maar mee in die beleving. “Intense” van Armin van Buuren via een versterkertje vonden de mannen geweldig om te horen en ik denk dat dit hun avondje uit werd. Morgenochtend wèl een warme douche in het zwembad, dan naar Sharofiddin om een echte warme maaltijd te bereiden en misschien naar de Botanical Garden of poelen in het park.

Het spijt me dat het zo’n lang epistel is geworden, maar de indrukken waren zó veel en divers, dat ik dit het best verhalend kan verwerken, begeleid door de fado’s van Cristina Branco.